با شخصيت جنجالي نوروز ايراني بيشتر آشنا شويد

حاجي فيروز به خاطر لباس هاي قرمز و صورت سياه شهرت دارد. نام او با فرهنگ ايراني گره خورده است و هر زمان كه به سال نو نزديك مي شود ، اين يك موضوع رسانه اي مي شود. از انتقاد از چهره جوان او ، كه بيشتر يك گدا است تا يك سو mis تفاهم نژادي از چهره سياه او ؛ با اين حال همه او را پيام رسان نوروزي مي شناسند.

عمو نوروز و هاخي فيروز دو مبلغ نوروزي هستند كه از دوران باستان به شهرها و روستاها مي رفتند و قول نوروز را مي دادند ، شعرهاي شاد مي خواندند و حتي نمايش هاي خياباني و ميداني را اجرا مي كردند.

به گفته جواد انصافي در كتاب خود “نويد بهار” ، عمو نوروز يك لباس گلدار و شاد به پايين و يك رداي بلند بر تن داشت ، يك دور شال به كمر خود بست و يك كلاه نسبتا بلند داشت. “پيروز همچنين شلوار قرمز تا زانو و پيراهن مي پوشيد و گاهي اوقات يك شيپور بلند يا مخروط يا منگوله مي پوشيد و كلمات را برعكس مي گفت و صورتش را سياه مي كرد.”

نظرات مختلفي در مورد منشا هاخي فيروز وجود دارد. با اين حال ، تصوير حاجي فيروزي در يك دوراهي قفل شده است و كساني كه با مذهب ايراني ارتباط دارند جايي در رسانه ملي يا برنامه هاي فرهنگي و هنري شهرداري ندارند. به حدي كه محمدرضا جوادي يگانه ، معاون اجتماعي و فرهنگي شهردار تهران ، اخيراً در توييتر خود نوشت: “حاجي فيروز نيز ريشه هاي افسانه اي دارد ، اما سو mis تفاهم نژادي چهره سياه وي را نمي توان انكار كرد” “ضمن دعوت از مردم از علوم و هنر براي تحقيق و گفتگو براي روشن كردن ابعاد موضوع ، شهرداري تهران از اين پس تا آن زمان از برنامه هاي سياه فيروز در برنامه هاي خود استفاده نخواهد كرد. “

توييت اين مقام مسئول واكنش هاي زيادي را به همراه داشته و اين واكنش ها همچنان ادامه دارد. به گفته محمد بقايي ماكان ، نويسنده و استاد ادبيات فارسي ، “مضمون آيين هاي پيش از نوروز ، كه يكي از آن ها حاجي فيروز است ، مربوط به فرهنگ عامه يا ادبيات فولكلور است و نبايد به آن توجه كرد.”

حتي اشعاري كه حاجي فيروز مي خواند مي تواند ابهامي ايجاد كند: “پروردگار من ، سلام و درود بر تو / پروردگارا ، سرت را بلند كن / پروردگار من ، به من نگاه كن / پروردگارا ، با ما خوب باش” ، اين آيات برخي شعرهايي كه هاخي فيروز در شهرهاي مختلف مي خواند و آن را با حركات نمايشي همراه مي كند. البته حاجي فيروز در برخي ديگر از شهرهاي ايران نيز از اين آيات استفاده مي كند: “سلام آقا / ارباب ، سرت را بلند كن / آقا ، چشم باز كن / نوروز آمد ، صورتت را باز كن”.

اما چرا هاخي فيروز هر سطر را با دو كلمه “ارباب” و “آقا” شروع مي كند؟ بقايي ماكان به ايواره گفت: “بيشتر مردم نسبت به ادبيات عامه پسند نگاه سطحي دارند و عمق آن را ناديده مي گيرند.” يكي از اين موارد اشعار مربوط به حاجي فيروزي است كه تقريباً در همه شهرهاي ايران قبل از نوروز در كوي و برزن توسط افرادي كه لباس قرمز مي پوشند و صورت خود را تيره مي خوانند ، خوانده مي شود. ريشه اين اشعار به تاريخ باستان برمي گردد؛ هنگامي كه ايرانيان بر قسمت وسيعي از جهان حكومت مي كردند ، مساحت ايران حدود 12 ميليون كيلومتر مربع بود و از پشت ديوار چين تا آفريقا ، روسيه كنوني و درياي اژه تا مرزهاي اروپا امتداد داشت. البته آفريقا نيز بخشي از اين سرزمين پهناور بود و حاكمان آن زمان برخلاف يونانيان و قبايل ديگر كه زمين به دست آوردند و مردم را به بردگي كشيدند ، ايرانيان مردم سرزمين هاي اشغالي را به عنوان خدمتكار به كار گرفتند و آنها را در اين كشور قرار ندادند. در گذشته ، كارمندان عمدتاً عرب يا آفريقايي و سياه پوست بودند و در خانه هاي اشراف ، اشراف و درباريان خدمت مي كردند و براي برازندگي بيشتر قرمز مي پوشيدند. آنها به تدريج در حال يادگيري زبان فارسي بودند و نمي توانستند از واژه هاي فارسي به درستي استفاده كنند ، بنابراين ميهمانان را مي خنداندند و هنگام صحبت ذهن خود را گسترش دادند به تدريج ، برخي از آنها مشهور مي شوند ، آنها تصميم مي گيرند كه جنبه عمومي به شيريني و ظرافت كار خود بدهند و از ضيافت دربار فراتر رفته و وارد حوزه هاي عمومي و مجامع مردم شوند ، بنابراين به تدريج مورد توجه جامعه و توده مردم قرار مي گيرند. بيشتر اين افراد از كشورهاي عربي بودند و به آنها زائر مي گفتند. “حج در اينجا به معناي كسي نيست كه مناسك حج را انجام مي دهد ، بلكه به معناي عربي است.”

ايراني ها قبل از ورود اعراب جشن هاي زيادي داشتند. اين استاد ادبيات فارسي نيز به همين موضوع اشاره مي كند: “ماهانه جشنواره هاي ايراني زيادي برگزار مي شد و حاجي فيروز نيز در اين جشنواره ها شركت مي كرد و چون آنها نمي توانستند واژه هاي فارسي را به درستي تلفظ كنند ، مردم را به تدريج ساختند ، اين يك سنت شد و افرادي كه اين كار را انجام دادند وقتي مورد توجه مردم قرار گرفت ، اين كار را به يك حرفه تبديل كردند. پس از ورود اعراب به ايران ، برخي از مراسم به تدريج از بين مي روند و فقط نوروز باقي مي ماند و افرادي كه اين كار را انجام داده اند ، براي حفظ ظاهر گذشته باستان ، صورتهاي خود را مانند آفريقايي ها يا عرب ها سياه كنيد و سعي كنيد كلمات را اصلاح كنيد. سخنان خشن و مضحكي را به زبان نياوريد يا بگوييد ، زيرا “Lord” “Abrab” و “Hello” تلفظ مي شود “Samble” ، هر كدام از آنها يك مسئله ريشه شناسي است. استفاده مكرر از عنوان ارباب در اشعار حاجي فيروز نيز به اين دليل است كه مردم اين اشعار را براي استاد خود مي خوانند و اين مسئله ريشه در آن دارد عميق و اقتدار ايرانياني را نشان مي دهد كه هنگام حمله به سرزمين ديگري از مردم آنجا به عنوان اسير يا برده استفاده مي كردند. “آنها نكردند.”

وي اظهار داشت: “نبايد به فرهنگ عاميانه سطحي نگاه كرد زيرا بسياري از جزئياتي كه در فرهنگ رسمي يافت نمي شود در فرهنگ عامه يافت مي شود. به عنوان مثال ، توده مردم ساكن در نزديكي دشت ارژن معتقدند كه امام علي (ع) و رستمي درگير شدند اين زمينه و امام علي چنان رستم را به زمين كوبيد كه از بدن آه كشيد. اين براي محققاني كه مي خواهند به آن منطقي نگاه كنند ، مسخره و قابل قبول نيست ، اما از نظر روانشناسي مي توان نتيجه گرفت كه كساني كه اين حكايت به اين معني بود كه قدرت ايمان هميشه بر قدرت بدني غلبه دارد ؛ اما اين ممكن است براي عموم مردم سطحي به نظر برسد. بسياري از افسانه ها ، مثل ها ، اسطوره ها و حكايت ها ريشه اي عميق دارند و نبايد به آنها سخت توجه كرد. هاخي فيروز يكي از آنهاست ، اما متأسفانه در دهه هاي اخير در فرهنگ ملي بايگاني شده و كوچكترين اثري از آن است ؛ بنابراين ، نسل امروز از اين موضوع آگاهي ندارد ، از آنجا كه اين موارد براي آنها تجزيه و تحليل نمي شود ، حتي مي بينيم كه آييني مانند چهارشنبه تحريف شده است. “مديريت كلان فرهنگي بايد در رويكرد خود در اين زمينه تجديد نظر كند.”

به گفته بقايي ماكان ، هاخي فيروزت ها معمولاً در اواسط ماه مارس پيدا مي شدند ، اگرچه اين روزها همه چيز تغيير كرده است. از همه جشن هايي مانند “آتش افروز” ، “كوسه برنشين” و “مير نوروزي” كه قبل از نوروز برگزار مي شد ، فقط حاجي فيروز تا سيزدهم نوروز ادامه داشت تا در كنار مردم حاضر شود. كه در سيزدهمين روز نوروز در مزارع و صحرا گسترش مي يافتند. و حال و هواي خاصي به مردم مي بخشيدند.

انتهاي پيام